Podatek od darowizny, podstawowe zasady
Podatek od darowizny to regulowana prawem danina, która co do zasady, towarzyszy otrzymaniu darowizny lub spadku. Darowizną nazywa się również rodzaj umowy nazwanej, posiadającej regulacje w prawie cywilnym. Umowa ta opisuje relacje pomiędzy darczyńcą a obdarowanym, która polega na nieodpłatnym przysporzeniu korzyści, czyli wzbogacenie się obdarowanego kosztem pomniejszenia majątku darczyńcy. Właśnie ten aspekt stanowi istotę umowy darowizny. Gdyby umowa zawierała jakikolwiek wątek odpłatności czy ekwiwalentu, wówczas umowa darowizny nie mogłaby zostać zawarta.
Kto musi zapłacić podatek od darowizny?
Obowiązek opłacenia podatku od darowizny spoczywa na osobach fizycznych, odbiorcach darowizny, której wartość przekroczyła kwotę wolną od podatku. Obowiązek podatkowy dla obdarowanego powstaje w chwili, gdy darczyńca oficjalnie przekazuje darowiznę potwierdzoną aktem notarialnym. Jeżeli aktowi przekazania darowizny nie towarzyszy dokument notarialny, obowiązek ten powstaje w chwili spełnienia przyrzeczonego wcześniej świadczenia darowizny.
Jeżeli akt darowizny nie został zgłoszony do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje w momencie napisania pisma potwierdzającego w ten sposób akt darowizny lub w momencie, gdy obdarowany informuje o fakcie nabycia darowizny urząd podatkowy czy urząd kontroli skarbowej.
Grupy podatkowe i kwoty wolne od podatku
Organy podatkowe rozróżniają w podatku od spadków i darowizn określone grupy podatkowe. Przynależność do jednej z nich determinuje wartość podatku:
- grupa I: małżonek/ka, pokrewieństwo wstępne: rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, pokrewieństwo zstępne: dzieci, wnuki, prawnuki, a także: pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć i synowa
- grupa II: pokrewieństwo zstępne rodzeństwa, czyli: dzieci siostry, wnuki brata, następnie rodzeństwo rodziców, czyli ciotki i wujowie, zstępni oraz małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i samo rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie pozostałych zstępnych: mąż czy wnuczki
- grupa III: pozostali nabywcy darowizny
Podatek od darowizny nie jest egzekwowany przez organa podatkowe wówczas, gdy obdarowany otrzymuje darowiznę o wartości nieprzekraczającej kwoty wolnej od podatku, która jest różna dla każdej z powyższych grup, i tak:
- w grupie I nie może przekroczyć 9637 zł
- w grupie II – 7276 zł
- w grupie – III 4902 zł
Opodatkowanie darowizny
Opodatkowaniu podlega nabyta darowizna o wartości wyższej niż wynosi kwota wolna od podatku. Gdy taka prawidłowość zachodzi, podatnik, odbiorca darowizny, powinien złożyć zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych we właściwym dla siebie urzędzie skarbowym. Ma na to stosunkowo krótki okres czasu, bo zaledwie miesiąc od dnia, w którym otrzymał darowiznę od obdarowującego. Razem z zeznaniem należy złożyć dokumenty ważne do obliczenia podstawy opodatkowania.
Do obliczenia kwoty wolnej od podatku, czyli wartości granicznej dla opodatkowania, należy zsumować kwotę wynikającą z obliczenia wartości rynkowej darowizny z wartością innych przedmiotów czy praw majątkowych otrzymanych od tej samej osoby. Nawet wtedy, gdy otrzymane dobra nie są nazywane darowizną, np. w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Pod uwagę bierze się przedział czasu – 5 ostatnich lat przed faktem otrzymania ostatniej darowizny.
Zwolnienie z podatku od darowizny
Prawo regulujące zasady przyjmowania darowizn i spadków przewiduje całkowite zwolnienie od podatku z tytułu otrzymania spadku. Zwolnienie to nie dotyczy jednak zdarzeń, które miały miejsce przed datą 1 stycznia 2007r. Co do zasady zwolnienie z opodatkowania dotyczy najbliższej rodziny i występuje wówczas, gdy rzeczy lub prawo majątkowe przechodzi w drodze spadku na małżonka, zstępnych: dzieci, wnuków, prawnuków, wstępnych: rodziców, dziadków, oraz pasierba, rodzeństwo, ojczyma czy macochę.
Warunkiem skorzystania ze zwolnienia od podatku jest złożenie formularza SD-Z2 w urzędzie skarbowym w okresie 6 miesięcy od prawomocnego nabycia spadku lub rejestracji aktu dziedziczenia w obecności notariusza. W formularzu należy wymienić wszystkie składniki nabytego majątku.
Zobacz także: Ile wynosi podatek od sprzedaży nieruchomości?